10 powodów dla których warto pić kawę

Dzisiaj kilka słów o najpopularniejszym napoju – kawie – wiernym towarzyszu poranków i spotkań wielu Polaków i nie tylko.  Do Polski kawa trafiła pod koniec XVII wieku i nie cieszyła się dużym entuzjazmem wśród mieszkańców kraju. Popularność zyskała, gdy zauważono, że jej smak można poprawić mlekiem i cukrem. Obecnie prawdziwi miłośnicy piją kawę bez żadnych dodatków i w pełni rozkoszują się jej smakiem. Ja należę do grona osób, które bez dodatku mleka, kawy nie wypiją..kilkakrotnie próbowałam i jednak mówię stanowcze nie, może kiedyś się przekonam. Za to kawę z mlekiem bardzo lubię.

Możemy wyróżnić kilka gatunków kawy: Arabica, Robusta, Liberika, Excelsa, Arabusta. Najlepszej jakości jest kawa Arabica, którą praży się krótko w niższych temperaturach.

Ze względu na sposób przetworzenia kawę dzielimy na:

– surową -> są to zielone, surowe ziarna jagód kawowca

– paloną -> powstaje przez upalenie kawy zielonej (ziarnista i mielona)

– instant -> inaczej rozpuszczalna

– bezkofeinową -> zawiera max. 0,08% kofeiny, jest niskodrażniąca

Najpowszechniejszym rodzajem kawy jest kawa palona. Ziarno kawy zawiera: 35-40% węglowodanów, 10-17% tłuszczów, 13% związków białkowych, 5-10% polifenoli, 5% garbników, 1-4% kofeiny, 5% składników mineralnych, 2% wody oraz substancje żywicze i zapachowe.

Filiżanka czarnej kawy zawiera średnio 70-140 mg kofeiny, co jest zależne od metody parzenia i rodzaju kawy. Na polskim rynku największe stężenie kofeiny na 100g kawy mają m.in.: kawa Woseba Arabica, Tchibo Family, Gala Ulubiona.

Na temat właściwości i wpływu kawy na organizm pokutuje wiele sprzecznych informacji i mitów. Kawa nie wypłukuje magnezu -> zawiera w sobie magnez; nie wpływa źle na serce -> wiele badań wskazuje jej prozdrowotne działanie na układ sercowo-naczyniowy

 

10 powodów dla których warto pić kawę

1. Ma działanie pobudzające

Za tą właściwość odpowiada zawarta w kawie kofeina. Jej mechanizm polega przede wszystkim na blokowaniu pewnych receptorów, to prowadzi do zwiększenia adrenaliny, czego skutkiem jest pobudzenie układu nerwowego, przyspieszenie pracy serca i rozszerzenie naczyń krwionośnych. Działanie kofeiny uwidacznia się 30min-2h po jej spożyciu.

 

2. Wydłuża życie

Przeprowadzono badanie z udziałem prawie 0,5 mln dorosłych osób w wieku 50-71 lat, w którym po 14 latach obserwacji wykazano istotny związek między piciem kawy a niższym ryzykiem zgonu z jakiejkolwiek przyczyny przy dawkach 300mg kofeiny lub niższych.

 

3. Zmniejsza ryzyko zachorowania na cukrzycę typu II i insulinooporność

Kawa poprawia metabolizm glukozy i wrażliwość na insulinę. Uważa się, że efekt ten nie jest spowodowany wyłącznie zawartą w kawie kofeiną, ale również magnezem, kwasem chlorogenowym i lignanami. Aby uzyskać taki efekt trzeba pić kilka filiżanek kawy w ciągu dnia, 1 filiżanka kawy nieznacznie zmniejsza ryzyko zachorowania na cukrzycę typu II, zaledwie o 4%.

 

4. Chroni przed niektórymi nowotworami

Kawa zmniejsza ryzyko zachowania m.in. na nowotwór wątroby, jelita grubego, macicy i jajników. Wpływ na to ma zawarta w kawie kofeina, polifenole, diterpeny,  kwas chlorogenowy i kawowy, które neutralizują wolne rodniki. Ze względu na to, że nie tylko kofeina odpowiedzialna jest za działanie antynowotworowe, zmniejszone ryzyko wystąpienia powyższych nowotworów dotyczy również osób pijących kawy bezkofeinowe.

 

5. Ma działanie antyoksydacyjne

Funkcja ta jest powiązana z powyższym punktem. Polifenole i kwas chlorogenowy mają działanie przeciwutleniające, zmniejszają stan zapalny w organizmie, przez co redukują ryzyko rozwoju nowotworów oraz zapobiegają szybkim starzeniu się komórek organizmu.

 

6. Zapobiega rozwojowi choroby Alzheimera oraz Parkinsona

Metaanaliza (przegląd wielu badań) obejmująca prawie milion uczestników, wykazała zależność między spożycie kofeiny a występowaniem choroby Parkinsona. Osoby regularnie pijące kawę są o 30% mniej narażone na ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona niż osoby niepijące. Taki efekt osiągnięto przy spożywaniu 3 filiżanek kawy dziennie oraz częściej był widoczny u mężczyzn niż u kobiet. Konsumpcja minimum 3 filiżanek kawy dziennie również zmniejsza o 65% ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera, odpowiadają za to alkaloidy obecne w kawie, które hamują procesy zapalne w ośrodkowym układzie nerwowym i blokują syntezę patologicznego amyloidu beta (szkodliwego białka odkładającego się w mózgu).

 

7. Poprawia nastrój

Kofeina zawarta w kawie prowadzi do zwiększenia wydzielania dopaminy i serotoniny – hormonów szczęścia, poprawia zatem samopoczucie. Dzięki tej właściwości polecana jest również w łagodzeniu stanów depresyjnych.

 

8. Zwiększa wydolność organizmu

Kawa zmniejsza uczucie męczliwości w trakcie długotrwałego wysiłku np. podczas biegu oraz zapobiega zmęczeniu mięśni, przez co możemy ćwiczyć dłużej i efektywniej. Z tej właściwości korzystają chętnie sportowcy, jednak Ci startujący w zawodach mogą pozwolić sobie maksymalnie na 6 filiżanek mocnej kawy, aby nie przekroczyć dozwolonego podczas zawodów poziomu kofeiny w moczu.

 

9. Redukuje stres i zmęczenie

Kofeina, teofilina i teobromina zawarte w kawie, poprzez wpływ na niektóre neuroprzekaźniki (m.in. adrenalinę, dopaminę) zmniejszają uczucie zmęczenia oraz senność.  Kawa korzystnie wpływa na wydolność umysłową i fizyczną , dzięki czemu zwiększa sprawność myślenia i koncentrację. Udowodniono, że kofeina w dawce min. 75mg zwiększa czujność i skupienie.

 

10. Zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób sercowo – naczyniowych

Spożywanie kawy w ilościach 3-4 filiżanki dziennie zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych w tym zawału serca i udaru mózgu o 11%. Regularne spożywanie kawy powyżej 3 filiżanek dziennie nie wpływa negatywnie na ciśnienie krwi, jednak sporadyczna konsumpcja 1-2 filiżanek kawy na dzień podnosi ciśnienie krwi, nasila to również palenie papierosów.

 

Można dodać jeszcze 11 punkt -> walory smakowe kawy i jej nieodłączny przyjemny element spotkać towarzyskich lub samotnych poranków 😉

Aby kawa przynosiła  wyżej wymienione korzyści w większości przypadków należy wypijać 3 filiżanki dziennie. Niższe dawki dają mniejsze lub znikome pozytywne efekty.

Muszę jednak wspomnieć, że kawa niestety nie dla wszystkich jest prozdrowotna. Osoby zmagające się z problemami układu pokarmowego szczególnie z refluksem i chorobą wrzodową żołądka powinny zrezygnować lub ograniczyć do minimum spożycie kawy. Kofeina zmniejsza napięcie zwieracza dolnego przełyku przez co nasila objawy refluksu, a także pobudza wydzielanie kwasu solnego w żołądku, co stymuluje powstawanie wrzodów. Kawa spożywana w dużych ilościach (powyżej 5-6 filiżanek dziennie) przyspiesza bicie serca, zwiększa wydalanie moczu, utrudnia zasypianie, może zaburzać wchłanianie wapnia, magnezu i żelaza.

 

Piśmiennictwo

• Zdrojewicz Z. i wsp.: Czy picie kawy jest zdrowe? Med Rodz 2016, 138-145
• Wiltberger G. et al.: Protective effects of coffee consumption following liver transplantation for hepatocellular carcinoma in cirrhosis. Aliment Pharmacol Ther. 2019
• Colombo R., Papetti A.: An outlook on the role of decaffeinated coffeein neurodegenerative diseases. Crit Rev Food Sci Nutr. 2019
• Kondo Y. et al.: Effects of Coffeeand Tea Consumption on Glucose Metabolism: A Systematic Review and Network Meta-Analysis. Nutrients 2018
• Huxley R. et al.: Coffee, decaffeinated coffee, and tea consumption in relation to incident type 2 diabetes mellitus: a systematic review with meta-analysis. Arch Intern Med. 2009
• Bułdak R. et al.: The Impact of Coffeeand Its Selected Bioactive Compounds on the Development and Progression of Colorectal Cancer In Vivo and In Vitro. Molecules 2018
• Mostofsky E. et al.: Habitual Coffee Consumption and Risk of Heart Failure: A Dose–Response Meta-Analysis. Circ Heart Fail. 2013
• Qi H., Li S.: Dose-response meta-analysis on coffee, tea and caffeine consumption with risk of Parkinson’s disease. Geriatr Gerontol Int. 2014
• Frankowski M. i wsp.:Kofeina w kawach i ekstraktach kofeinowych i odkofeinowanych dostępnych na polskim rynku. Bromat Chem Toksykol. 2008, 21-27
• Żukiewicz-Sobczak W. i wsp.: Wpływ spożycia kawy na organizm człowieka. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2012, 71-76
• Wierzejska R.: Kofeina – powszechny składnik diety i jej wpływ na zdrowie. Rocz Panstw Zakl Hig. 2012, 141-147